Spruuëke vanne maondj – oeëverzicht

 
Lekker és mer eîne vînger lânk.
Gezegd als kinderen om meer snoep vragen.
“Alles in oeëverlégk”, zag Truj en ze verkoch de stoeëf um koeële te koupe.
Ondoordacht handelen.
Dae és d’r métte fanfaar vandan.
Hij is met de noorderzon vertrokken.
‘ne Naakse mins kujje neet in zien tes veule.
Van iemand die niets heeft mag je niets verwachten.
Det waas tieëge ‘t kepèlke gepisj.
Dat was tegen het zere been.
Dae mót op ‘nen törf gaon staon um e vêrke in zie gaat te kieke.
Hij is erg klein van stuk.
Edere woeërum hieët zienen daorum.
Alles heeft een reden.
Aojerdom és d’n tiêd as eure verjaordaâg geî fieëst mieër és.
Je bent oud als verjaardag vieren geen feest meer is.
Völ kak op e klein pötje.
Zich veel inbeelden.
‘n Vleêgendje krej vingtj mieër as ‘n zittendje.
Als je er op uitgaat heb je meer kans op succes.
Det és e straotvêrke.
Hij is altijd op straat te vinden.
D’n duûvel és zoeë zwert neet as ze zégke.
Ieder mens heeft ook zijn goede kanten.
‘n Groeëte bóks huuërtj oeëver e groeët gaat.
Wie het breed heeft, laat het breed hangen.
Alle bitjes bate, zag de begien en ze piszje inne zieë.
Alle beetjes helpen.
Waat dae in ziene kop hieët, hieëte neet in z’n koont.
Hij is eigenwijs / heeft een sterke eigen wil.
Emes de peêrike oet zien naas hale.
Iemand het hemd van het lijf vragen.
Dae és zoeë lânksaam as ‘n vleeg inne boeëtermêlk.
Hij komt erg traag op gang.
Dae reurdje zich wi-j d’n duûvel in e wiêwatersvaetje.
Hij verweerde zich hevig.
Zich opriête wi-j ‘ne kater tieëgen ‘ne koeërebêrm.
Zich verschrikkelijk opwinden.
Det és ‘n verslakkerdje bloom.
Zij heeft haar beste tijd gehad.
Baeter ‘n pêns van ‘t zoêpe as ‘ne böltj van ‘t wêrke.
Pluk de dag.
Loomp geboeëre en niks beejgelieërdj.
Niets leren van je eigen fouten.
Det wurtj kaod soonger te blaoze.
Een hevige verliefdheid is meestal snel voorbij.
Dae kân ‘n begien uut ‘t kloeëster lulle.
Hij heeft veel overredingskracht
t Waer és good zat um in e klein kefeeke ‘n groeëte êrfenis te daele.
Antwoord als er opmerking over het weer werd gemaakt
Ich bin gein piêp tebak waerd.
Ik ben hondsberoerd
Gae mótj uch neet uutdoon vuuërdejje nao béd gaotj
Je moet je bezittingen niet te vroeg onder je kinderen verdelen
Slum hinne légke eur ei-jer inne neêtele
Een voorzichtig mens geeft zich nooit helemaal bloot daâg valle
As Paose en Pînkstere op eînen daâg valle 
Nooit!
‘nen Aafgelekdje boeëterham 
Een meisje dat veel relaties heeft gehad
Ame zégke as ’t ketje poeptj
Onder de pantoffel zitten
Di-j hieët eur wichter in goojboeëter gebakke
Zij heeft haar kinderen verwend
Det és ‘ne vlotte; asse twieë slekke mót vânge, keumptjer ‘m nog ein tössenoet.
Hij is een slome duikelaar
D’n hoond in ‘t hok, de vraw aanne koeëj enne mins inne kroeg: des e geregeldj hoêshaoje.
Iedereen moet zijn plaats weten.
Eme ‘n fäöts gaeve
Iemand een klap verkopen.
Juzzes, dao schitj de kow innen eîmer
O jee, daar gaat wat mis.
Me mót neet wieter gape as de moond groeët és.
Je moet niet meer willen dan je aankunt.
Altiêd zeek of oongerwieëges
Altijd wat te klagen hebben
Mójjae nog hoeëj binnehale?
Je gulp staat open!
Dae és dêmpig wi-j ‘ne pot. 
Hij is kortademig.
Dae hieët ‘ne kop wi-j ‘ne möttert
Hij heeft een groot hoofd
Gelök en riêkdom kujje met edereîn daele; perbieërtj det ’s mét verdreet en êrmooj.
Als het je goed gaat, heb je veel vrienden.
Pestoeër en köster wille zeen
Alles zelf willen doen
Gae het eur eige ouneet gemaaktj
Dat kan niemand je kwalijk nemen
D’r eine oppe zök laote kui-jere
Zachtjes een wind laten
‘n Róng vraw geuftj schieëm inne zoeëmer en wermdje inne wîntjer
Gezegd als vergoelijking van een dikke echtgenote.
Det és ‘ne pruûkedrejjer
Dat is een achterbaks persoon
Vae gaon oppe sókkerkuuërkes
We gaan op kraamvisite
Waat zeejae e bróbbelwames
Jij bent ook een mopperpot
‘nen Aafgelekdje boeëterham
Een meisje dat veel relaties heeft gehad.
Det és allemaol lelpoep
Dat is allemaal verzonnen
Dae zich totte baas kieërtj, weurtj vanne knecht neet beschieëte
Laat het oplossen van problemen aan deskundigen over
Det és ‘ne spirtelekânt
Dat is een schraal kind
Gae ligktj d’rbeej wi-j ‘ne prîns in d’aerpelekoel.
Je ziet er goed uit. (gezegd tegen een bedlegerige)
Dét és gooje kâl te börste gekaldj  (Dat is geen manier van redeneren)
Op ‘n ânger jaor! Dan hebbe al völ mösse geschieëte di-j noow nog geî gaetje hebbe.
(Gezegd als iemand iets bleef uitstellen)
Det és zoeë druuëg wi-j Sinterklaos zieën kloeëte
(Het is kurkdroog)
Alles oppe tiêd en bógesekook innen herfst
(Gezegd als kinderen zeuren om iets te krijgen)
Gelök hieët korte moekes
(Geluk duurt niet lang)
‘t És neet oeëverâl kêrmes woeë de vlag oethingtj
(Schijn bedriegt)
Gae kuntj mich de geit mêlke
(Je kunt mij nog meer vertellen)
Zoeë lang ve nog wat te knoeëtere hebbe, moge ve neet klage
(Zolang we nog kunnen mopperen, gaat het ons goed)
Det geneusj mét e brubbelke (Dat loopt met een sisser af)
Kâl wi-j kook (Onzinnige praat)
D’n twieëdje trouw és opgewermdj aete! (Gezegd als iemand voor de tweede keer trouwt)
Dae és niks gewindj as kaoj aerpel (Hij is wereldvreemd / geen luxe gewend)
Dae zeen ich leêver van achtere as van vuuëre (Ik zie hem liever gaan dan komen.)
Good getuûg mót oonger ’n aafdaak hânge! (Gezegd door iemand die gewezen wordt op zijn dikke buik.)
Det és ‘ne schaele wielewouw (Hij loenst)
Dae hieëget zoeë drök as de pan mét vastelaovendj (Dat is een druk baasje)
Stroont weem hieët uch geschieëte? (Ben je je afkomst vergeten?)
As det gebuuërtj, gieët de Maas bêrgop. (Dat is onmogelijk)
Ajje in mieën schoon pisj, druuëgtj det slecht op. (Een belediging vergeet ik niet snel.)
As de wîndj van Ni-jwieërt keumtj, doûget neet! (Gezegd door Weertenaren bij noordenwind; dan is / wordt het koud.)
Vreuger haaje de jóng snoeëterkuûke, mer allewiel hebbe de snoeëterkuûke jóng. (Kinderen zijn tegenwoordig vroeg rijp)
 
 
Neet vuuër elf oor gaon kakke (Geen uitspraak durven doen)

Laotj ‘nen hoond ziene schînk en ‘ne boor ziene kêrmes (Gun ieder zijn pleziertje)

Dae mét de dochter wiltj trawwe, mót mét de moôder vri-jje.  (Wie naar de hand van de dochter dingt, moet het goed houden met de moeder.)

Körse aete és zjuust wi-j vri-jje, gae hetj d’r eure boêk van vôl en toch gaoje d’r mej doeër. (Ergens genoeg van hebben, maar er toch mee doorgaan)

Det hieët mich wat kiskenaatjes aan zien koont – (Zij verbeeldt zich heel wat)

As ’t water zaktj, kraak ’t iês – (Als je moet plassen, laat je vaak een wind)

Di-j doon ich leêver uut as de knienskoeëj
(Met haar zou ik wel eens een avondje op stap willen gaan)

Ich zat ‘m mette kop oppe wîndj – (Ik joeg hem weg)

Doeër motraengel en nónne waerdje ’t mieést bezeîktj –(Schijn bedriegt)

Dae nejtj zienen eîge naod – (Hij doet toch wat hij zelf wil)

Aoj minse mójje neet vertujjere – (Een oude boom moet je niet verplanten)

Dae de dikke tróm wiltj reure mót wieëte woeëte haer mót steure.
(Bemoei je er niet mee als je er geen verstand van hebt)

E paerd det oppe luip és en e vrawmes det wiltj trawwe, dao és gein haoje aan.
(Een paard op hol en een verliefde vrouw zijn niet in de hand te houden)

Det és ‘ne jieëger op taam haze – (Hij is gemakzuchtig)

Ajje heej broeëd hetj, hoofdje neet vör mik nao Pruûses.
(Je moet niet denken dat het in den vreemde altijd beter is)

Ein paerd liêtj mieër van ’t staon dan van ’t gaon
(Stilstand is achteruitgang)

Dae kaltj Frâns met haor op – (Die praat slecht Frans)

Zitj uch wat oongere veut? – (zit je wat dwars?)

Op e blaw steinke pisse – (de zaak doen vergeten)

Veugtj uch e bitje – (doe een beetje normaal)

Dae stiktj d’r gein moel aan – (hij proeft er niet eens van)

Dao keum ’t zeut binne – (zonder veel moeite veel geld verdienen)

As de daag gaon lînge, gieët de kaoj drînge
(Als de dagen gaan lengen, begint de kou te strengen)

Hae zal zien uigskes nog dék wassen in law water
(hij zal er nog vaak een traantje om laten)

Gaotj kernelle aanne knaal – (Hoepel op)

Eder ziene meug – (over smaak valt niet te twisten)

Dootj mer oftj vör eur eige és – (Je hoeft niet zo zuinig te zijn)

Wi-j wildjet noow? Dik, dun of doeër e dukske.
(Zeg maar hoe je het hebben wil)