Veldeke Limburg en de Krînk Wieert

De vereîniging Veldeke Limburg és opgerichtj in 1926 mét as doelstélling ‘t instândhaoje en bevordere vanne Limburgse dialecte en volkscultuur. In Nederlands en Bêls Limburg zeen 11 plaatselike krînge aktief um di-j doelstélling uut te veure. De vereîniging és geneumdj nao de aodst bekindje dialectdichter: Hendrik van Veldeke, woeëvan stândbieëldje staon in Mestreecht en Hasseltj. Eins per jaor keumtj e prachtig Jaorbook uut mét allerlej artikele roond dialect en volkscultuur.

Krînk Wieert

Inne sieëventjiger jaore woeërte inne hieël provincie plaatselike kringe opgerichtj di-j zelfstendjig aktiviteite koste opzétte. Op zich logisch umdetter hieël groeëte verschille tösse alle regionaal dialecte zeen di-j haost neet centraal aan te steure zeen. Op völ plaatse és toen ouch haard gewêrktj aan woeërdebeuk vör de eîge dialecte.

De krînk Wieërt és opgerichtj in 1978 doeër e paar rasechte Wieërtenare woeëvan de name noow nog naoklînke, zoeë as mr. Stan Smeets, Joke van der Velden, Baerke Adriaens en aod-stadsarchivaris Jan Henkens. As ‘hoêsmêrk’ és toen gekoeëze vör d’n Umbelder, de léste stadsumreuper van Wieërt. Hieël vör de hând ligkendj, want Veldeke wiltj noow wul neet drek ’t noets mer toch zieëker wul ’t dialect uutdrage nao ’t vôlk.

D’r és vanaaf ‘t begîn enthousiast begónne mét ‘t verzamele van dialectmateriaol, zoeë as (spraek)wuuërd, beejname, verhaole en gedichte. Al in 1979, dus kort nao de oprichting, kwoom ‘t ieërste bukske uut oonger d’n titel “Verhäölkes en Gedichtjes oet ‘t Wieërter lând”, in 1981 gevolgdj doeër de uutgaaf “Name en Gezagdjes oet ‘t Wieërter lând”. Dao-in zeen alle toen verzameldje spraekwuuërd, beejname, straotname, enz., uut Wieërt en Ni-jwieërt opgenoeëme.

De mejwêrking vanne regionaal pörs woor boetegewoeën. Mét de inbring van de ras-Wieërtenare: Piet Hermans, Jo van der Velden en Stan Smeets kos d’r jaorelânk eder waek ’n dialectrubriek gevöldj waere, ieërst in ’t Kanton Wieërt, later in De Trompetter.

Indj jaore sieëventjig és ‘n deskundige kemissie begónne mét ‘n megaklus, namelik de samestélling van ‘t ‘Wieërtlands Woeërdebook’. Det és as losbladig book in drej fases uutgegaeve vanaaf 1983. In 1998 kwoom ‘n totaal herzeen en aangevöldje versie van ‘t ‘Wieërtlands Woeërdebook’ uut, ingeboonge in ‘ne sjieke umslaag.

Ouch oeëver ânger thema’s kwome d’r publicaties, zoeë as in 2001 e ‘Straotnamebook’ mét historische achtergroondgegaeves van alle straotname in Wieërt. Beej ’t zulvere jubileum in 2003 kwoom d’r e schoeën vuuërlaesbukske uut mét ‘Wichterverhäölkes’ en in 2009 és ’t groeët spraekwoeërdebook ‘Schoeën gezagdj!’ uutgebrachtj.

In 2013 verschieën Zoeë kalle vae, oeëzen ieërste woeërdeliêst. Mét Waat ‘ne kâl (2018) prizzentieërdje vae ‘n aangepaszje èn uutgebrédje uutgaaf van ‘t spraekwoeërdebook.

De léste ‘aanwinst’ és de uutgebrédje woeërdeliêst van ’t Wieërtlands dae oonger d’n titel ‘Nog neet uutgekaldj’  in juli 2023 és verschieëne.

Oonger de knop Uutgaves vingdje uutgebrédjer beschriêvinge van alle beuk.

De krînk Wieërt goof zelf ’n tiêdschrift uut oonger de naam: ’t Trûmperke. Det verscheen twieë kieër per jaor en dao-in stônge gedichte, korte verhäölkes en noets uut de krînk Wieërt. ’t Ieërste Trûmperke verschieën in december 2007 en ‘t léste exemplaar werd uutgebrachtj in 2023. Via de modern media (website, social media en oeëze noetsbreef) kinne vae uch völ gauwer informieëre oeëver waatter gebuuërdj és.